In de Volkskrant van maandag 14 december 2015 opent dermatoloog Frans Rampen de aanval op de rol van ‘de’ huisarts als poortwachter voor de gezondheidszorg.

Rode draad in Rampens opiniestuk is dat veel wantoestanden de schuld zijn van de huisarts. Landen met het poortwachtersysteem, zoals Engeland, Ierland en Nederland scoren slecht op het gebied van onder meer kanker, baby- en kindersterfte en sterfte tijdens de zwangerschap. Tenminste, dat is zo volgens de Euro Health Consumer Index (EHCI). Ook onze gemiddelde levensverwachting uitgedrukt in gezond levensjaren is laag voor Europese begrippen. Op deze ranglijst onder de naam HALE (healthy life expectancy) zijn we bovendien omlaag geduikeld van posities 3 (mannen) en 5 (vrouwen) in 1990, naar posities 10 en 16 in 2013.

Oorzaak van dit alles is volgens Rampen het poortwachtersysteem, dat de huisarts noopt tot specialistische handelingen waarvoor hij onvoldoende is opgeleid.

Verder bestrijdt Rampen de opvatting dat het poortwachtersysteem onze gezondheidszorg betaalbaar houdt. Dit is nooit bewezen, meent hij. Na Zwitserland, Noorwegen en IJsland is ons stelsel nog altijd het duurste. Citaat: “Strikt genomen is voor vergelijkbare zorg (!) de huisdokter even duur als de specialist en de specialist even goedkoop als de huisdokter.”

In november jl publiceerde Rampen het boekwerk Zorgwekkend, de huisarts als poortwachter. Hierin staan meer voorbeelden van rapporten die de mankementen van het poortwachtersysteem, waarop toch menig huisarts trots is, volgens Rampen aantonen.

Een week later slaat huisarts Jos van Bemmel terug. “Niets meer dan een luchtbel zonder wetenschappelijke onderbouwing”, oordeelt hij over Rampens aanval. Van Bemmel ziet allerlei rampjes optreden wanneer Rampen zijn zin krijgt. Zo zullen dagelijks busladingen vol “patiënten met een plekje” in diens wachtkamer worden geloosd.

“Los van de logistieke onmogelijkheid om zoveel mensen dagelijks in het ziekenhuis te ontvangen, hangt er ook een gigantisch prijskaartje aan het voorstel van Rampen om de huisarts maar af te schaffen. De eerstelijnszorg door de huisarts kost de maatschappij circa 2 miljard per jaar. De tweedelijnszorg ongeveer het tienvoudige. Zonder huisarts zal de gezondheidszorg pas echt onbetaalbaar worden.”

Maar de gezondheidszorg gaat natuurlijk over veel meer dan alleen kosten. Jos van Bemmel zegt het zo.
“Als iedereen gelijk toegang tot het ziekenhuis heeft, zullen veel mensen onbedoeld zieker gemaakt worden. De bijwerkingen die nu eenmaal kleven aan medisch onderzoek en handelen, de zogenaamde iatrogene schade, zal exponentieel toenemen.
Mensen zullen zieker gemaakt worden door overbodig en soms ronduit gevaarlijk diagnostisch onderzoek en door onnodige operaties met daaruit voortvloeiende complicaties. Als er maar genoeg onderzoek gedaan wordt, vindt de dokter altijd wel iets dat behandeld kan worden.”

Hij neemt de vroegtijdige opsporing van kanker als voorbeeld.

“Kanker zal misschien iets vroeger ontdekt worden, maar het is de vraag of dit ook tot een langer en gezonder leven leidt. De meeste landelijke screeningprogramma’s voor vroegtijdige opsporing van kanker, zoals het uitstrijkje, hebben maar een zeer geringe invloed op de levensverwachting, terwijl de iatrogene schade groot is.”

Moeten we nog uitleggen waarom we zoveel van onze huisdokters houden?